રેસિડેન્ટિયલ એરિયામાં ડીજે સાઉન્ડ અને અવાજ પ્રદૂષણ વિશેની ચર્ચા | ગુજરાત હાઈકોર્ટના તાજેતરના ન્યાયલય ચુકાદાની વિગત | એડવોકેટ પરેશ એમ મોદી । 9925002031
પરિચય
અવાજ પ્રદૂષણ, જેને સામાન્ય ભાષામાં “વોઇસ પ્રદૂષણ” પણ કહેવામાં આવે છે, તે ગુજરાતના રહેણાક વિસ્તારોમાં એક ગંભીર પર્યાવરણીય સમસ્યા બની ગઈ છે. અવાંછિત અથવા હાનિકારક અવાજ સ્તરોથી પર્યાવરણમાં શાંતિ ભંગ થાય છે અને તે માનવ આરોગ્ય પર પ્રતિકૂળ અસર કરે છે. આ સમસ્યાને સમાધાન કરવા માટે ગુજરાત અવાજ પ્રદૂષણ (પ્રતિબંધ) અધિનિયમ, 2015,noise pollution કાયદાકીય માળખું પૂરુ પાડે છે. સાથે જ ગુજરાત હાઈકોર્ટ અને સંબંધિત અધિકારીઓ દ્વારા તેની કડક અમલવારી થાય છે.
આ લેખમાં ડીજે સાઉન્ડ સિસ્ટમ અને લાઉડસ્પીકરોના અવાજ પ્રદૂષણ પર તાજેતરના ન્યાયલય વિકાસ, કાયદાકીય માળખું, દંડ અને નાગરિકોની જવાબદારીઓની વિગત છે.
ગુજરાતમાં અવાજ પ્રદૂષણ માટે કાનૂની માળખું
- ગુજરાત અવાજ પ્રદૂષણ (પ્રતિબંધ) અધિનિયમ, 2015
આ કાયદો વિવિધ ઝોન (રહેણાંક, વ્યાપારી અને ઔદ્યોગિક) માટે મંજૂર અવાજ સ્તરની વ્યાખ્યા કરે છે અને અવાજ પ્રદૂષણનું નિરીક્ષણ અને નિયંત્રણ માટે અધિકાર આપે છે.
- કલમ 5: Noise Control Authority ને લાઉડસ્પીકર, ડીજે સાઉન્ડ સિસ્ટમ અને સંગીત ઉપકરણોમાંથી નીકળતા અવાજનું નિયમન અને નિરીક્ષણ કરવાની શક્તિ આપે છે.
- કલમ 13: ભંગ માટે કડક દંડો માટે પ્રદાન કરે છે, જેમાં પાંચ વર્ષ સુધીની જેલ, ₹ 1 લાખ સુધીનો દંડ, અથવા બંને શામેલ છે.
- રાજ્ય કાયદાને આધાર આપતા રાષ્ટ્રીય કાયદા
- Environment Protection Act, 1986: રાજ્ય પ્રદૂષણ નિયંત્રણ બોર્ડ્સને અવાજ માપદંડો નક્કી કરવા અને અમલમાં મૂકવા સક્ષમ બનાવે છે.
- Noise Pollution (Regulation and Control) Rules, 2000: વિવિધ ઝોન માટે મંજૂર અવાજ સ્તરની વ્યાખ્યા કરે છે અને અવાજ વધારવા માટે ઉપકરણો માટે સમય મર્યાદા નક્કી કરે છે.
ગુજરાત હાઈકોર્ટનો તાજેતર નો ચુકાદો
3 ડિસેમ્બર, 2019ના રોજ, ગુજરાત હાઈકોર્ટએ રહેણાંક વિસ્તારમાં વધતા અવાજ પ્રદૂષણ સામે એક મહત્વપૂર્ણ ચુકાદો આપ્યો હતો. આ ચુકાદામાં DJ સિસ્ટમ્સ અને જાહેર કાર્યક્રમોમાં અવાજના સ્તરને નિયંત્રિત કરવા માટે વિશદ પગલાં નક્કી કરવામાં આવ્યા:
- મંડેટરી સાઉન્ડ લિમિટરનો ઉપયોગ:
તમામ સાઉન્ડ સિસ્ટમ્સ, જેમાં ડીજે સાધનો પણ શામેલ છે, પ્રમાણિત સાઉન્ડ લિમિટર્સ સાથે સજ્જ હોવા જરૂરી છે. - રહેણાંક વિસ્તારોમાં અવાજ સ્તરની મર્યાદા:
હાઈકોર્ટે ફરી દૃઢતા દર્શાવી કે દિવસ દરમ્યાન 55 ડેસિબલ્સ અને રાત્રિ દરમ્યાન 45 ડેસિબલ્સ GPCBના માર્ગદર્શિકા અનુસાર મંજૂર છે. - ચોકસાઈ માટે અધિકારીઓની ભૂમિકા:
કોર્ટએ ગુજરાત પ્રદૂષણ નિયંત્રણ બોર્ડ (GPCB) અને સ્થાનિક પોલીસને નિયમોના કડક અમલ માટે દિશા આપી. ભંગની સ્થિતિમાં સાઉન્ડ ઉપકરણ જપ્ત કરાશે અને ગુજરાત અવાજ પ્રદૂષણ અધિનિયમ, 2015ની કલમ 13 હેઠળ કાયદાકીય કાર્યવાહી કરવામાં આવશે.
અવાજ પ્રદૂષણ માટે ફરિયાદની પ્રક્રિયા
અવાજ પ્રદૂષણથી પ્રભાવિત નાગરિકો નીચેના પગલાં લઈ શકે છે:
- સ્થાનિક પોલીસનો સંપર્ક કરો:
નજીકના પોલીસ સ્ટેશનમાં ફરિયાદ નોંધાવો અને સ્થળ, સમય અને અવાજ પ્રદૂષણના સ્ત્રોતના વિગતો પ્રદાન કરો. - GPCB ને ફરિયાદ કરો:
ગુજરાત પ્રદૂષણ નિયંત્રણ બોર્ડમાં લેખિત ફરિયાદ રજૂ કરો, જેમાં અવાજ પ્રદૂષણની સમસ્યાની વિગતો શામેલ હોય. - Noise Control Authority ને જાણ કરો:
ગુજરાત Noise Pollution Act હેઠળ નિયુક્ત કરેલા Noise Control Authorityને સીધી ફરિયાદ કરી શકાય છે.
અવાજ પ્રદૂષણ માટે દંડ
ગુજરાત અવાજ પ્રદૂષણ (પ્રતિબંધ) અધિનિયમ, 2015ની કલમ 13 હેઠળ ભંગ કરનારા માટે નીચેના દંડનો સમાવેશ થાય છે:
- જેલ: પાંચ વર્ષ સુધી.
- દંડ: ₹ 1 લાખ સુધી.
- જપ્તી: નિયમોનું ભંગ કરતા ઉપકરણ જપ્ત કરવામાં આવશે.
ફરીથી ભંગ કરનારા માટે દંડ વધારીને અને લંબાયેલ જેલ સજા વધારીને આપવામાં આવી શકે છે.
અવાજ પ્રદૂષણના આરોગ્ય પર પડતા અસરો
રહેણાંક વિસ્તારમાં વધુ અવાજના સંપર્કથી ગાંભીર આરોગ્ય પરિણામો થઇ શકે છે, જેમ કે:
- ઊંઘમાં ખલેલ અને અનિદ્રા.
- તાણ અને ચિંતાનો વધારો.
- લાંબા સમયગાળા માટે શ્રવણ શક્તિમાં ઘટાડો.
- બાળકોના જ્ઞાનાત્મક કાર્યમાં ક્ષતિ.
નાગરિકની જવાબદારી
અવાજ પ્રદૂષણ એ સામૂહિક જવાબદારી છે, જે માટે સહયોગ જરૂરી છે:
- સાઉન્ડ સિસ્ટમનો જવાબદાર ઉપયોગ: મંજૂર ડેસિબલ મર્યાદાનો પાલન કરો અને જાહેર અથવા ખાનગી કાર્યક્રમો દરમિયાન સાઉન્ડ લિમિટરનો ઉપયોગ કરો.
- જાગૃતિ અને ફરિયાદ: અન્ય લોકોને noise regulations વિશે શીખવો અને ભંગ અંગે તાત્કાલિક માહિતી આપો.
નિષ્કર્ષ
ગુજરાત હાઈકોર્ટની સક્રિય ઉપાયોથી રહેણાંક વિસ્તારોમાં અવાજ પ્રદૂષણના પ્રશ્ને અસરકારક પ્રતિકાર મલ્યો છે. ગુજરાત અવાજ પ્રદૂષણ (પ્રતિબંધ) અધિનિયમ, 2015ના અમલ અને મંજૂર ડેસિબલ મર્યાદાના પાલન દ્વારા ન્યાયપાલિકા અને પ્રદૂષણ નિયંત્રણ અધિકારીઓ નાગરિકો માટે શાંતિપૂર્ણ અને સ્વસ્થ પર્યાવરણ બનાવવા માટે પ્રયાસરત છે. Enforcement agencies અને નાગરિકો વચ્ચેના સહકાર દ્વારા આ લક્ષ્ય પ્રાપ્ત કરી શકાય છે.
વધુ વિગતો મેળવવા માટે બેસ્ટ ક્રિમિનલ એડવોકેટ પરેશ એમ મોદીનો સંપર્ક કરો અથવા તેમની અમદાવાદ ખાતેની આશ્રમ રોડ ઑફિસમાં ચર્ચા કરો, તમે કામના કલાકો અને કામકાજના દિવસો દરમિયાન ઑફિસના લેન્ડલાઇન નંબર પર એપોઇન્ટમેન્ટ બુક કરી શકો છો, લેન્ડલાઇન નંબર 079-48001468 અથવા કરો. વોટ્સએપ મોબાઈલ નંબર 9925002031 પર મેસેજ કરો.
અસ્વીકરણ:- કોઈપણ સ્પષ્ટીકરણ અથવા સમજણ માટે તમે ગુજરાત હાઈકોર્ટ અને કેન્દ્ર સરકાર તેમજ રાજ્ય સરકારના સંબંધિત વિભાગની સત્તાવાર ચુકાદાની નકલ અથવા સત્તાવાર વેબસાઈટ જોઈ શકો છો.
In English Language
Discussion about DJ sound & noise pollution in residential areas । Gujarat High Court’s recent judgment for DJ Sound । Advocate Paresh M Modi । 9925002031
Introduction
Noise pollution, often termed “voice pollution,” is a pressing environmental concern in residential areas across Gujarat, India. Defined as unwanted or harmful sound levels, it disrupts the tranquility of communities and adversely affects human health. To combat this issue, the Gujarat Noise Pollution (Prevention) Act, 2015, serves as the primary legislative framework, bolstered by active enforcement by the Gujarat High Court and related authorities.
This article explores the latest judicial developments, the legal framework governing noise pollution, penalties for violations, and citizen responsibilities, with a focus on DJ sound systems and loudspeakers in residential zones.
Legal Framework Governing Noise Pollution in Gujarat
- Gujarat Noise Pollution (Prevention) Act, 2015
This legislation defines permissible noise levels across zones (residential, commercial, and industrial) and assigns authority to monitor and regulate noise pollution.
- Section 5: Empowers the Noise Control Authority to regulate and monitor sound emissions from loudspeakers, DJ sound systems, and musical instruments.
- Section 13: Imposes stringent penalties for violations, including imprisonment for up to five years, fines up to ₹1 lakh, or both.
- National Laws Supplementing State Legislation
- Environment Protection Act, 1986: Enables state pollution control boards to prescribe and enforce noise standards.
- Noise Pollution (Regulation and Control) Rules, 2000: Defines permissible noise levels for different zones and prescribes time restrictions for sound amplification devices.
Recent Gujarat High Court Judgement
In a landmark judgment dated December 3, 2019, the Gujarat High Court addressed the growing menace of noise pollution in residential areas. The judgment outlined comprehensive measures to control noise levels from DJ sound systems and public events, including:
- Mandatory Use of Sound Limiters:
All sound systems, including DJ equipment, must be equipped with certified sound limiters to ensure compliance with permissible decibel levels. - Decibel Limits in Residential Areas:
The court reiterated that noise levels in residential zones must not exceed 55 decibels (daytime) and 45 decibels (nighttime) as per GPCB guidelines. - Role of Enforcement Agencies:
The court directed the Gujarat Pollution Control Board (GPCB) and local police to ensure strict enforcement of the noise pollution regulations. Non-compliance would result in immediate confiscation of the sound equipment and legal action under Section 13 of the Gujarat Noise Pollution Act, 2015.
Complaint Procedure for Noise Pollution
Citizens affected by noise pollution can take the following steps:
- Contact Local Police:
File a report at the nearest police station, providing details such as the location, time, and source of the noise disturbance. - Approach GPCB:
Submit a written complaint to the Gujarat Pollution Control Board, including specifics of the noise pollution issue. - Notify the Noise Control Authority:
The designated authority under the Gujarat Noise Pollution Act can directly address complaints and take action against violators.
Penalties for Noise Pollution Violations
Under Section 13 of the Gujarat Noise Pollution (Prevention) Act, 2015, violators face the following penalties:
- Imprisonment: Up to five years.
- Fine: Up to ₹ 1 lakh.
- Confiscation: Equipment used in violation of noise regulations will be seized.
Repeated violations may lead to enhanced penalties, including higher fines and extended imprisonment.
Health Implications of Noise Pollution
Prolonged exposure to excessive noise in residential areas can have severe health consequences, including:
- Sleep disturbances and insomnia.
- Elevated stress levels and anxiety.
- Hearing impairment over time.
- Impairment of cognitive functions in children.
Citizen Responsibility
Noise pollution is a shared concern requiring collective action:
- Mindful Use of Sound Systems: Ensure compliance with decibel limits and use sound limiters during public or private events.
- Awareness and Reporting: Educate others about noise regulations and report violations promptly.
Conclusion
The Gujarat High Court’s proactive measures underscore the urgency of addressing noise pollution in residential areas. By enforcing the Gujarat Noise Pollution (Prevention) Act, 2015, and ensuring adherence to prescribed decibel limits, the judiciary and pollution control authorities aim to create a quieter, healthier environment for citizens. Collaborative efforts between enforcement agencies and responsible citizens are essential to achieving this goal.
Consult the Best Criminal Advocate Paresh M Modi to get the more details or discussion at his Ashram Road office at Ahmedabad, you can book the appointment on landline number of the office during the working hours and working days, landline No. 079-48001468 or Do message on WhatsApp Mobile No. 9925002031.
Disclaimer: – For any Clarification, Verification or Understanding you may check the official judgement copy or official website of the Gujarat High Court and concern Department of the Central Government as well as State Government
